KASTAMONU DEPREM TARİHİ VE KONUTLARIN DEPREM DAYANIKLILIĞI

1943 Tosya-Ladik depremi 27 Kasım günü yerel saat ile 00.20'de Kastamonu, Tosya'da meydana geldi. 4000 can kaybına yol açan ve 7.2 Ms büyüklüğünde meydana gelen deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet IX-X (Şiddetli-Yoğun) olarak hissedildi. Kastamonu kent merkezi son yayınlanan ve halen yürürlükte bulunan 1996 deprem bölgeleri haritasında I. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kastamonu il sınırlarının ise yüzde 46'sı I. derece, yüzde 22'si II. derece, yüzde 24'ü III. derece ve yüzde 8'i IV. derece deprem bölgesindedir. Bilimsel veriler ve tarihsel deprem kayıtlarına bakıldığında memleketimiz Kastamonu hakkında yukarıda ayrıntılarını ilettiğim Tosya-Ladik depremi verileri karşımıza çıkmaktadır. 1999 Gölcük depreminden bu yana fazlasıyla akıllara kazınan KUZEY ANADOLU FAY HATTI artık hepimizce bilinen bir gerçektir. Ülkemizin kuzeyinden, memleketimiz Kastamonu’nun güneyinden geçen bu fay hattı üzerinde gerçekleşen tüm depremler korkunç derecede yıkıcı olmuştur. Kastamonu merkezi, güneyinde yer alan ilçelerine nazaran fay hattına uzaklığı nedeniyle kimi deprem bilimcilere göre depremden uzak iller listesinde listelense de, tarihinde yıkıcı bir depreme maruz kalmış ve ilçelerinde büyük yıkım olmuştur. Peki depreme karşı ilimizde alınan önlemler nedir? Konutlarımız Depreme Karşı Ne Kadar Dayanıklı? - Binanın bodrum katına bakın. Eğer rutubetliyse, binanın su yalıtımı iyi yapılmamış demektir. Yalıtımı iyi yapılmamış binaların taşıyıcı sistemlerinin paslanması, büyük şiddetli bir deprem sırasında yapının hasar görmesine neden olmaktadır. - İnşaat sırasında, hazır beton teknolojisi ile üretilen binaları tercih edin. Deprem bölgelerinde inşa edilen binalarda C20’den düşük dayanımlı betonla üretilmiş binaları tercih etmeyin. - Binanın tasarımı da depreme karşı dayanıklılık sağlayabilir. Simetrik boyutlandırma ve kısa kolon kullanımı gibi tasarımsal etkenler, yapının depreme karşı daha dayanıklı olmasını sağlayabilir. - Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz. - Binanın üçte birinin toprak altında olmasına dikkat edin. Unutmayın ki toprak altında ne kadar fazla kat varsa o bina depreme karşı o kadar güvenilirdir. - Zeminin etüt raporunu incelemeyi unutmayın. Yine unutmamak gerekir ki her bina her zemine uygulanamaz. Doğru zemine uygulanan doğru bina depreme karşı dayanıklıdır. - Binaların Enerji Kimlik Belgesi var mı, bakın. Artık kanuni zorunluluk olan Enerji Kimlik Belgesi binanın ısı izolasyonunun yapıldığını gösterir. Yakıt tasarrufu ile paranız cebinizde kalır. Ayrıca; Öncelikle yapınızın mimar ve mühendisiyle temasa geçerek uzman bir kuruluştan tespit isteyiniz. Mimar, inşaat, jeoloji, jeofizik ve harita mühendislerinden oluşan 8 uzman tarafından hazırlanan testi yaparak binanızın depreme dayanıklılığını yüzde 60 doğrulukla öğrenebilirsiniz. Aşağıdaki testi çözmeyi deneyin: 1- Binanızın bulunduğu yer: Kayalık zemin: 0 Yüksek ve tepelik yer: 1 Eğimin yüzde 20`nin üzerinde olduğu yamaçlar: 2 Çevresine göre çukur yerler: 3 Dere yatağı ve dolgu zeminler: 4 Sulu zeminler: 5 2-Binanız betonarme ise yaşı: 1-10 yıl: 0 10-11 yıl: 1 11-20 yıl: 3 21-30 yıl: 4 31 yıl ve üstü: 5 3- Binanızın taşıyıcı sistemi: Çelik ya da ahşap bina: 0 Betonarme bina: 1 Tuğla örgü yığma bina: 2 Taş örgü yığma bina: 3 Kerpiç örgülü bina: 4 Kerpiç örgülü toprak damlı bina: 5 4- Binanızda bodrum kat ve rutubet sorunu var mı? Bodrum kat var, hiç rutubet olmuyor: 0 Bodrum kat var, kış aylarında rutubetli: 1 Bodrum kat yok, rutubet yok: 2 Bodrum kat var, sürekli rutubet var: 3 Bodrum kat var, su birikiyor: 5 5- Binanız zemin kat dahil kaç katlı? Bir katlı: 0 İki katlı: 1 Üç katlı: 2 Dört-beş katlı: 3 Altı-sekiz katlı: 4 Dokuz kat ve üstü: 5 6- Binanızın zemin katı nasıl? Üst katlarla aynı: 0 Üst katlardan daha içerde, ancak duvarlar kapalı: 1 Kat yüksekliği diğer katlardan daha fazla, ancak duvarlar kapalı: 2 Normal katlarla aynı, ancak duvar yok: 3 Normal katlardan daha içeride, ancak duvar yok: 4 Kat yüksekliği normal katlardan daha fazla, ancak duvar yok: 5 7-Bina çıkmaları nasıl? Binada hiç çıkma yok: 0 Yalnızca balkonlar çıkma: 1 Binanın bütününde kapalı çıkma var 80 cm`ye kadar: 3 Açık çıkmalar duvarlarla kapatılmış: 4 Binanın bütününde 80 cm`den fazla çıkma var: 5 8-Binaya yapılan müdahale var mı? Binanın herhangi bir yerinde değişlik yapılmadı: 0 Binanın iç duvarlarında kaldırılan bölümler var: 1 Binanın iç duvarlarında birden fazla kaldırılan bölümler var: 2 Dış duvarlarda pencere açıldı veya pencereler büyütüldü: 3 Binanın bütününde ilave pencere yapılması ya da duvarların kaldırılması: 4 İç bölme ve duvarların komple kaldırılması (1 kat bile olsa): 5 9-Binanın kullanım amacı değiştirildi mi? Bina yapım amacına göre kullanılıyor: 0 Konut amaçlı yapılıp, normal katlar atölye olarak kullanılıyor: 1 Zemin kat konut amaçlı yapılıp, dükkan ya da atölye olarak kullanılıyor: 2 Binaya sonradan asansör montajı yapıldı: 3 Sonradan çatı arasına bir tondan fazla kapasiteli su deposu yapıldı: 4 Binaya sonradan asansör ve su deposu yapıldı: 5 10 -Binanızda şu ana kadar: Herhangi bir tamirat yapılmadı: 0 Titreşimli bir aletle tamirat yapıldı: 1 Yapının taşıyıcıları titreşimli bir aletle tamir edildi: 2 Kolon ve kirişlere delik ve benzeri müdahale yapıldı: 3 Binada kat ya da döşeme ilavesi yapıldı: 4 Binada kısmı de olsa yangın oldu: 5 11-Binanızdaki daha önceki hasar ya da çatlaklar Binanızda gözle görülür çatlak yok: 0 Balkon döşemesinde ya da köşelerinde çok ince çatlak var: 1 Çıkmalardaki dış duvarların kolon ve kirişlerin birleştiği yerde çok ince çatlaklar var: 2 Pencere altı ve hizalarında duvarda yatay çatlaklar var: 3 Dış duvarlarda yatay ve düşey bina yüksekliğince çatlama var: 4 12- Bina şekli, plan şeması: Kare ya da çokgen: 0 Dikdörtgen: 1 Yıldız şeklinde: 2 Binada derin boşluklar var: 3 Bitişik bloklar, aynı kat seviyesinde değil: 4 Bitişik bloklar, aynı yükseklikte değil: 5 DEĞERLENDİRME Her soruya verdiğiniz yanıtların karşılığındaki değerleri topladığınızda; 0-6 puan: binanızda ciddi bir deprem riski bulunmamaktadır. 7-12 puan: binanızda düşük deprem riski bulunmaktadır. 13-20 puan: orta deprem riski söz konusu, yapı uzmanlarca incelenmeli. 21-60 puan: deprem etkilerine açık bir yapıya sahipsiniz. Dini inançlarımıza göre her zaman söylediğimiz gibi GAYBI ALLAH BİLİR. Fakat bunun yanı sıra dinimizce önlem almak, güzel olanı yaşamak ve güzel olanda yaşamak, doğru olanı yapmak ve doğru şekilde yapmakta bize emredilen davranış şekillerindendir. Bu noktada felaketlerden yurdumuzu, milletimizi ve devletimizi Allah’ım sakınsın ve bizleri korusun diye temenni ediyorum. Milletimizin ciğerini dağlayan Kahramanmaraş depreminde yaralanan vatandaşlarımıza acil şifalar, hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet diliyorum. Hepimize tekrar geçmiş olsun.