Fizyodiyalog - Kaybettiğim uzvum ağrıyabilir mi?
Feyzanur Şenel
Şubat ayında yaşanan depremlerde birçok vatandaşımız hayatını kaybetti. Bir kısmı da enkazdan yaralı olarak kurtuldu. Yaralı olarak kurtulan vatandaşlarımızın bazılarında yoğun ezilmeler sonucu dokuların ölümü gerçekleşti. Bu sebepten dolayı birçok kişi el, kol, bacak gibi birçok uzvunu kaybetti. Bu fiziksel olduğu kadar psikolojik sorunlar da yaratan hassas bir durum. Elbette yalnızca depremdeki ezilmeler sonucu gerçekleşmiyor fakat ben bugün bu yazıyı özel bir farkındalık olması için onlara armağan ediyorum. Bu zamana kadar ağrıyla ilgili birkaç köşe yazısı yazmıştım ancak bu benim için özeli oldu.
Bir uzvun tamamının veya belirli bir kısmının kesilmesine amputasyon denir. Amputasyon travma, enfeksiyon, kanser gibi faktörler sonucunda uygulanan bir yöntemdir. Ölü veya kanserli dokunun vücuttan uzaklaştırılarak sağlam dokuların hasar görmesi engellenir. Ancak bundan sonrası hasta için zorlu bir süreç başlamış olur. Küçük bir uzuv kaybı bile günlük yaşam aktivitelerinde zorluklara sebebiyet verebilir. Örneğin ayak baş parmağının alınması bile yürüyüşte basma fazını etkileyerek zamanla vücut biyomekaniğinde farklılıklar oluşturabilir. Bunun vücutta zaman içerisinde ağrıya sebep olması doğal. Esas soruya gelecek olursak, kaybettiğimiz uzvumuz ağrıyabilir mi? Cevabımız evet. Üstelik bu ağrının tedavisi diğer ağrı türlerinden çok daha zor. Peki nasıl oluyor da olmayan bir şeyin ağrıdığını hatta kaşındığını hissediyorlar?
Tıpta bu ağrı türüne fantom ağrısı denilmekte. Fantom ağrısı tam çözülememiş olsa da en kabul gören teori ilgili uzuvdaki sinirlerin hasarına bağlı olarak oluştuğu. Aynı zamanda bir uzvu kaybetmiş olmanın verdiği kaygının da bu ağrıda etkili olduğu söylenmekte. Fantom ağrısı hava değişimi, psikolojik durum gibi birçok faktörden etkileniyor ve oldukça şiddetli, yanıcı-batıcı tarzda bir ağrı. Bu ağrı türünde diğerlerinden farklı olarak güdüğün bakımı, hastanın eğitimi, yoğun duyu çalışmaları bizim açımızdan önem kazanıyor. Fantom ağrısı özel olarak ilgilenilmesi gereken zor bir ağrı türü. Psikolojik faktörler de etkili olduğundan ampute bireylere toplumca bakışımızın değişmesi ve onları sosyal hayata daha fazla katmamız gerektiğini düşünüyorum. Sağlıcakla kalın.
