Güneş Çarpmasına Dikkat!

Güneş çarpmasının ne olduğunu açıklayan Dr. Oktay Altunay; “Güneş çarpması, ısının en yüksek olduğu ve güneşin dünyaya dik açıyla geldiği öğle vaktinde kişinin bu ısıya maruz kalması durumunda görülen sıcak çarpmasıdır. Güneş çarpması yaşandığı durumda kişinin vücut ısısı 40 derecenin üzerine çıkarak ve aşırı terleme görülür. Tıbbi adıyla hipertermi olarak bilinen güneş çarpması, vücut sıcaklığının tehlikeli seviyeye geçmesi olarak da ifade edilebilir. Güneş çarpması, özellikle öğle vakti, güneş ışınlarının dik geldiği zamanlarda kişiyi etkileyerek aşırı sıvı ve tuz kaybına nedeniyle oluşur. Aşırı sıcak havalarda, beden ısısını ayarlayan mekanizmanın bozulmasıyla gelişen güneş çarpması, daha çok çocuklarda görülse de hemen hemen tüm yaş grupları için tehlikelidir. Rüzgarsız günlerde güneş çarpması riskinin arttığı da unutulmamalıdır. Uzun süre yüksek sıcağa maruz kalmak ve vücudun normal sıcaklığına dönebilmek için yeterince sıvı kaybedememesi güneş çarpmasını da beraberinde getirmektedir. Vücut sıcaklığı organları tahrip edecek derecede çok yüksek seviyelere ulaşabilir. Özellikle 40 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda ortaya çıkan güneş çarpması, çocuk ve yaşlılarda daha düşük sıcaklıklarda da görülebilir” dedi.

‘Nemli Hava da Soğutma Mekanizmasını Azaltarak Güneş Çarpmasına Sebep’

Güneş çarpmasının nedenlerine değinen Dr. Oktay Altunay; “Güneş çarpmasının en büyük nedeni aşırı sıcaklığa ve güneşli ortama maruz kalma nedeniyle meydana gelir. Hem tatil amaçlı deniz kıyısında geçirilen vakitler hem de normalin üzerinde sıcaklık seviyesine sahip ortamlarda çalışmak güneş çarpmasının en büyük nedenlerinden biridir. Bunun yanı sıra nemli hava da soğutma mekanizmasını azaltarak güneş çarpmasına sebep olabilir. Yüksek sıcaklıklarda fazla alkol tüketmek, kalın giyinmek ve aşırı besin tüketmek de güneş çarpmasını tetikleyebilir. Güneş çarpması nedenleri şöyle sıralanabilir, Yüksek sıcaklığa maruz kalmak, yüksek nem oranı olan ortamda bulunmak, gün içerisinde yetersiz sıvı alımı, sıcak havada yoğun fiziksel aktivite yapmak, giysilerin koruyuculuğundan yararlanmama. Sıcak havada insan vücudu kan akışını deri yüzeyine doğru artırır. Terleme ve soluk verme ile kendisini fazla ısıdan kurtarır. Terleme ve soluk almanın tam olarak gerçekleşemediği durumlarda sıcak bitkinliği ve güneş çarpması da kaçınılmaz hale gelir. Sodyum ve klor kaybı ile birlikte güneş çarpması belirtileri de görülmeye başlar” ifadelerini kullandı.

‘İyileşen Kişilerin Dahi Sinir Sistemlerinde Kalıcı Hasarlar Oluşabilir’

Belirtilere dikkat edilmesinin önemli olduğunu vurgulayan Dr. Oktay Altunay; “Güneş çarpmasının en yaygın belirtileri; baş ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, terleyememe, sinir sistemi bozuklukları, yürümede güçlük çekme, ruhsal durum bozuklukları ve bilinç kaybıdır. Havale, solunumda düzensizlik ve 41 derece üzerinde ateşle birlikte deride kızarıklık da varsa ‘sıcak koması’ görülme ihtimali yükselir. İleri safhalarda oldukça tehlikeli olabilen güneş çarpmalarında, ciddi oranda yaşam kaybı riski olduğu da unutulmamalıdır. Öte yandan, güneş çarpması sonrası iyileşen kişilerin dahi sinir sistemlerinde kalıcı hasarlar oluşabilir. Bu nedenle ilk belirtide tanı konulması ve kişi bilincini yitirmeden gerekli müdahaleye başlanması gerekmektedir. Güneş çarpmasında görülen en belirgin belirtiler şöyle sıralanabilir. Aşırı terleme, yüksek ateş, sıvı kaybına bağlı olarak kuru, sıcak ve ağrılı cilt, şiddetli baş ağrısı, mide bulantısı kas krampları, çarpıntı, uykuya eğilim, baş dönmesi ve sersemlik hissi, şuur bulanıklığı ve komaya kadar varabilen ciddi klinik tablolar görülebilir” şeklinde konuştu.

‘Bilinç Kapalı ise Kesinlikle İçmesi İçin Sıvı Verilmemeli’

Güneş çarpmasında risk altında olanlar hakkında konuşan Dr. Oktay Altunay; “Güneş çarpması durumunda özellikle kronik hastalıkları olan hastalar ( yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kronik böbrek yetmezliği olanlar), kanser hastaları, aşırı kilolu veya kaşektik olan kişiler, psikiyatrik rahatsızlığı olanlar, 65 yaş üzeri kişiler, 5 yaş altı çocuklar, gebeler sıcak yaz aylarında çok daha dikkatli olmalıdır. Güneş çarpmasına maruz kalan kişi hemen serin olan bir yere alınarak üzerinde sıkı giysiler varsa gevşetilir ve kusma riskine karşı yan yatırılır. Vücut ısısını düşürmeye yönelik başına göğsüne ve koltukaltlarına soğuk su ile ıslatılmış bez koyulabilir veya soğutucularla soğutmaya çalışmak gerekir. Kan dolaşımını başa doğru yönlendirmek kişinin için ayaklarını yükseltmek, kol ve bacaklara masaj yapmak, duş aldırmak da gerekebilir. Kişinin bilinci açıksa sıvı alımının sağlanması, bilinç kapalı ise kesinlikle içmesi için sıvı verilmemesi takip ve tedavi amaçlı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekir. Güneş çarpması durumunda bunları yapmayın. Hastanın bilinci yerinde değilse su içirilmemelidir. Alkol koklatılmamalıdır. Katı yiyecekler çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle kesinlikle verilmemelidir. Güneş çarpması teşhisi hastanın semptomları gözden geçirildikten, kan basıncı ve sıcaklık değerleri ölçüldükten sonra konur. Bunun için öncelikle ağız içi sıcaklığı yerine rektal sıcaklık ölçülür. Gerekirse hastadan kan ve idrar örneği de istenir. Güneş çarpmasında tablo kötüye gidiyorsa tuz ve elektrolit seviyelerini belirlemek için kan testleri kullanılır. Kan testi sonucuna göre de hastaya sıvı terapisi uygulanabilir. Güneş çarpması sonrasında oluşabilecek komplikasyonlar nedeniyle böbrek yetmezliği gibi durumlara karşı hasta birkaç hafta takip edilir. Sıvı ve tuz dengesi ile sıcaklık değişimleri gözlem altında tutulur” ifadelerini kullandı.

‘Aşırı Terleme Nedeniyle Tuz ve Mineral Tüketimini Artırın’

Tıbbi müdahalenin önemine değinen Dr. Oktay Altunay; “Güneş çarpması görüldüğü durumda ani müdahale gerekebilir. Güneş çarpmasına karşı kişiyi gölgede tutmak, vücut ısısını düşürmek için boyuna, kasıklara ve koltuk altlarına soğuk kompres uygulayarak serinlemesine yardımcı olunmalı ve sıvı takviyesi yapılmalıdır. Güneş çarpmasına bağlı dehidrasyon durumunda spor içecekleri vücut sıvılarını, elektrolitlerini ve tuz dengesini kazandırmaya yardım eder. Tıbbi yardım gelene kadar güneş çarpmasına iyi gelebilecek yöntemler şöyle sıralanabilir. Gölgeye ve serin olabilecek bir bölgeye geçin, soğuk suya girin veya soğuk buzlu bezle kompres uygulayın. Sıvı tüketimini artırın (su, spor içecekleri ve hafif tuzlu sıvılar). Soğuk hava akışını artırın, gevşek ve hafif giysilerden yararlanın. Bacakları havaya doğru kaldırın, güneşten korunmaya özen gösterin, yavaş ve dengeli aktivite yapın. Aşırı terleme nedeniyle tuz ve mineral tüketimini artırın. Güneş ve yüksek sıcaklığın zararlı etkilerinden vücudumuzu korumak için bol sıvı tüketimi, doğru giysi giyinmek ve güneş koruyucu ürünlerden yararlanmak önemlidir. Güneş çarpmasına karşı alınabilecek önlemler şöyle sıralanabilir. Mecbur kalmadıkça güneşin yoğun olduğu saatlerde dışarıya çıkılmamalı. Terletmeyen ince, açık renkli ve bol giysiler tercih edilmeli. Mutlaka güneş gözlüğü, şapka ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalı. Güneşe çıkmadan yarım saat önce güneş koruyucu kremler sürülmeli. Günde en az 2,5-3 LT sıvı tüketilmeli (ayran soda su vb.),sindirimi kolay hafif yiyecekler tercih edilmeli, fırsat buldukça ılık duş alınmalı, uzun ve ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır” dedi.