Anadolu'nun İlk Lisesi Nerede Kuruldu ?

"Hocam, biz vatan için cepheye gidiyoruz; bizi yok yazmayınız." notunu düşerek cepheye giden kahramanların Lisesi olarak bilinen Kastamonu İdadi Mektebi, güncel adıyla Abdurrahman Paşa Lisesi, Anadolu'da kurulan ilk devlet lisesi olarak tarihe tanıklık etmeye devam ediyor.

Abdurrahman Paşa Lisesi’nin kurucusu olan Abdurrahman Nurettin Paşa, 31 Aralık 1882 tarihinden 2 Eylül 1891 tarihine kadar Kastamonu’da valilik yaptı. 
Nurettin Paşa, görev süresi boyunca Kastamonu’ya sayısız hizmette bulundu. Nurettin Paşa’nın en büyük hizmetleri arasında, Kastamonu İdadisi yer alıyor. 
Dönemin Kastamonu Valisi Abdurrahman Nurettin Paşa tarafından 20 Nisan 1885 yılında Kastamonu İdadi Mektebi adıyla kurulan lise, sonrasında Sultani, Cumhuriyet’in ilanından önce Kastamonu Lisesi, 1963 yılından sonra da kurucusunun adı verilerek Abdurrahmanpaşa Lisesi adıyla eğitim vermeye devam ediyor.

Türkiye'de 3. Derecede Bir Maziye Sahip Lise Olarak Biliniyor 

Anadolu'nun ilk devlet lisesi olan ve Çanakkale ile Kurtuluş savaşlarına katılan 120 öğrencisinden çoğunun şehit düşmesiyle bilinen Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi, Türkiye’nin sayılı liseleri arasında yer almasının yanı sıra Galatasaray ve İstanbul Liseleri’nden sonra Türkiye'de 3. derecede bir maziye sahip lise olarak biliniyor. 

Türkiye’nin sayılı liseleri arasında yer alan, kuruluşundan günümüze kadar sırasıyla "idadî", "sultanî" ve "lise" olarak Osmanlı Devleti'nin yaklaşık son kırk yılına ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze kadar süren macerasına şahitlik eden bu lise, bilimde, eğitimde, siyasette, sporda, sanatta, edebiyatta yurda sayısız isimler yetiştirdi.

 "İrfan Meşalesi" olan Abdurrahman Paşa Lisesi’nin ilk sınıfı Askerî Rüştiye binasında açıldı. 1888 yılında üç olan sınıf sayısı, 1891-1892 senesi başında 5’e çıkarıldı. 

1900-1901 ile 1903-1904 yıllarında okula bir ziraat şubesi eklenmişse de 1904 yılından sonra bu şube kaldırıldı. 1912-1913 ders yılına kadar eğitim ve öğretim normal devam etti, bu ders yılından itibaren okulun adı "idadi"den "sultani"ye çevrildi. Yine bu ders yılı içerisinde Liseye bağlı olmak üzere ilk kısım oluşturuldu. Lise, onuncu sınıftan itibaren edebiyat ve fen olarak iki şubeye ayrıldı. 1922-1923 yılında Sultani ismi Liseye çevrildi, sınıf sayısı ise 11’e indirildi. 1925 yılında ilk kısmı kaldırılan Lise, orta kısmı ile birlikte eğitim ve öğretime devam etti.

Canlarını Siper Etmekten Geri Durmadılar

Kastamonu, 1. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında ülkenin en çok şehit veren illerinden biri oldu. Kastamonu halkı, kadın erkek demeden cepheye koştu, vatan uğruna canlarını siper etmekten asla geri durmadılar. 

Vatan sevgisi ve bağımsızlık için Cepheye giden, geri dönmeyi bir an olsun düşünmeyen kahramanların lisesi, Çanakkale Savaşı döneminde 120 öğrencisinin cepheye gitmesi sebebiyle 1914-1918 yıllarında hiç mezun veremedi. Öte yandan öğrencilerin öğrencileri Kurtuluş Savaşı'na da katılması sonucu 1921 yılında da kimse mezun olamadı.

Ülkelerini savunmaya giden 120 öğrenciden sadece 14'ü geri dönerken, 30'unun şehitliğinin kesin olduğu, 76'sından ise bir daha haber alınamadığı biliniyor. Öte yandan Abdurrahmanpaşa Lisesi'nde, savaşa giden öğrencilerin isimleri ile savaştan dönenlerin silah, üniforma ve malzemelerinin bulunduğu bir köşe yer alıyor.
Çanakkale ve Kurtuluş savaşlarında Abdurrahman Paşa Lisesi’nden 6 öğretmen de şehit düştü.

Abdurrahman Paşa Lisesi’nden mezun olan isimler arasında Arif Nihat Asya, Hüsnü Açıksöz, Behçet Necatigil, Abdülbaki Gölpınarlı, Orhan Şaik Gökyay, Behçet Necatigil, Rıfat Ilgaz, Vasfi Mahir Kocatürk, Zeki Ömer Defne yer alıyor.

Abdurrahman Paşa Lisesi kuruluşundan günümüze kadar sırasıyla şu isimleri aldı;
Kastamonu İdadi Mektebi (1885-1912), Kastamonu Mekteb-i Sultanisi (1912-1923), Kastamonu Lisesi (1923-1963) ve Abdurrahmanpaşa Lisesi (1963-...)