KOBİ'ler Girişim Sayısının Yüzde 99,7'sini Oluşturdu

TÜİK Başkanlığı tarafından verilen bilgiye göre; sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 773 bin girişim KOBİ sınıfına girmektedir.

KOBİ'ler 2022 yılında toplam girişim sayısının yüzde 99,7'sini oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın yüzde 70,6'sını, personel maliyetinin yüzde 47,5'ini, cironun yüzde 42,5'ini, üretim değerinin yüzde 36,3'ünü ve faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 36,4'ünü oluşturdu. Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre 2022 yılında KOBİ'lerin; yüzde 36,1'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, yüzde 15,2'si ulaştırma ve depolama sektöründe, yüzde 12,2'si ise imalat sanayi sektöründe faaliyet gösterdi. 2022 yılına ilişkin olarak; toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamının toplam KOBİ istihdamı içerisindeki oranı yüzde 27 olurken, personel maliyeti için bu oran yüzde 23,4, ciroda yüzde 53,4, faktör maliyetiyle katma değerde yüzde 25,9 ve üretim değerinde ise yüzde 15,4 olarak gerçekleşti.

KOBİ girişimleri için 2009 yılında çalışan başına ortalama katma değer 15 bin TL iken, 2022 yılında bu değer 155 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2022 yılları için en yüksek çalışan başına katma değer sırasıyla 29 bin TL ve 346 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 19 bin TL ve 179 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 8 bin TL ve 52 bin TL olarak gerçekleşti. 2009 yılında KOBİ girişimleri için çalışan başına ortalama personel maliyeti 8 bin TL iken, 2022 yılında bu değer 69 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2022 yılları için en yüksek çalışan başına personel maliyeti sırasıyla 15 bin TL ve 120 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 11 bin TL ve 87 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 4 bin TL ve 36 bin TL olarak gerçekleşti.

İmalat Sanayindeki 3 Bin 134 KOBİ Yüksek Teknoloji Sınıfında Üretim Yaptı

İmalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüzde 56,4'ü düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran yüzde 44,9 oldu. KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde; mikro ölçekli girişimlerin yüzde 57,5'i düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, yüzde 31,8'i orta-düşük teknoloji, yüzde 10,1'i orta-yüksek teknoloji ve yüzde 0,6'sı yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla yüzde 51, yüzde 30,6, yüzde 17,4 ve yüzde 1 iken, orta ölçekli girişimlerde yüzde 51, yüzde 28,7, yüzde 18,8 ve yüzde 1,5 oldu. 2021 yılında doğan KOBİ girişim sayısının, 2021 yılındaki aktif KOBİ girişim sayısına oranı (girişim doğum oranı) yüzde 16,1 ve 2021 yılında doğan KOBİ girişimlerindeki istihdamın, 2021 yılındaki aktif KOBİ'lerin toplam istihdamı içerisindeki payı yüzde 7,7 iken, 2022 yılında bu oranlar girişim doğum oranında yüzde 16,2 ve istihdam payında ise yüzde 7,5 olarak gerçekleşmiştir. KOBİ'lerin 2022 yılında en yüksek doğum oranı yüzde 17,3 ile mikro ölçekli girişimler olurken bunu sırasıyla yüzde 5,7 ile küçük ölçekli ve yüzde 3,9 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir. Yine doğan girişimlerin istihdam içerisindeki oranlarında en yüksek oran yüzde 12,8 ile mikro ölçekli girişimler olurken, bunu yüzde 3,1 ile küçük ölçekli ve yüzde 1,9 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir.

KOBİ'ler Toplam İhracatın Yüzde 31,6'sını Gerçekleştirdi

2022 yılına ilişkin toplam ihracatın yüzde 31,6'sı, ithalatın ise yüzde 15,4'ü KOBİ'ler tarafından gerçekleştirildi. 2022 yılı toplam ihracatta; mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 2,4 iken, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 11,9, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 17,3 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 68,4 olarak gerçekleşti. KOBİ'lerin ihracatının yüzde 60,4'ü ticaret sektöründe gerçekleşirken, yüzde 34,5'i ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi. 2022 yılı toplam ithalatında; mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 0,7, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 5,4, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 9,3 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 84,6 olarak gerçekleşti. KOBİ'lerin ithalatının yüzde 62,1'i ticaret sektöründe gerçekleşirken, yüzde 28,8'i ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.

KOBİ'lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri 2022 yılında 79 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2022 yılında 53 milyar dolara yükseldi. KOBİ'ler tarafından 2022 yılında yapılan ihracatın yüzde 49,3'ü Avrupa ülkelerine, yüzde 32,7'si Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ'ler ithalatının yüzde 46,5'ini Avrupa ülkelerinden, yüzde 44,9'unu Asya ülkelerinden yaptı. KOBİ'lerin 2022 yılı ihracatında giyim eşyası sektörünün payı yüzde 12,7, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı yüzde 10,2 ve gıda ürünlerinin payı yüzde 7,9 oldu. KOBİ'lerin 2022 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, yüzde 24,3 ile ana metaller, yüzde 15,1 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler, yüzde 12,3 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar oldu. Mali ve mali olmayan şirketlerin 2022 yılına ilişkin toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 34 milyar 722 milyon TL'sini KOBİ'ler gerçekleştirmiştir. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının yüzde 28,8'ini oluşturmaktadır. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 169 bin 236 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin yüzde 44,9'u KOBİ'lerde istihdam edilmiştir.

2022 yılında KOBİ'lerin toplam patent başvuru sayısı bin 498 olurken, aynı yıl 594 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise 555 patent başvurusu ve 269 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer almıştır.